Potężne i malownicze góry, lazurowe niebo, urzekający, całoroczny klimat, interesująca oferta turystyczna i przepyszna kuchnia to tylko niektóre z atutów niezwykłego regionu przyciągającego swoimi atrakcjami masy turystów zimą i latem. Południowy Tyrol znany też jako Sudtirol charakteryzuje jedyny w tej części Włoch niemiecki koloryt, gdzie wśród wysokich gór, winnic i lasów wyrastają gotyckie kościoły, a restauracje podają strudel i kiszoną kapustę. Region upodobali sobie turyści miłujący piękne widoki oraz entuzjaści białego szaleństwa, dla których przygotowano świetne tereny narciarskie i snowboardowe.

Południowy Tyrol położony jest na południe od głównego grzbietu Alp, graniczy z Austrią, z którą jest mocno związany zarówno pod względem historycznym jak i turystycznym, cechuje go różnorodność roślinna, a jedną trzecią powierzchnię regionu pokrywają Dolomity. Sudtirol nie ma dużej powierzchni, ale zamieszkuje go ludność tyrolska, włoska i ladyńska, i co ciekawe każda z nich ma różne korzenie kulturowe.

Historia Południowego Tyrolu o tyle jest skomplikowana, że region przyznano Włochom dopiero w 1919 r. za współpracę z wojskami alianckimi podczas I wojny światowej. Wcześniej należał do Austrii, zamieszkiwany był też w większości przez ludność niemiecką i dlatego zupełnie inne oblicze kulturowe reprezentuje sąsiadujące z nim Trentino. Po II wojnie światowej o Tyrol spierały się Włochy z Austrią, w konsekwencji tych wydarzeń od 1948 r. tyrolskie tereny zostały po włoskiej stronie, ale zamieszkująca te ziemie ludność została podzielona. Obywatele niemieckojęzyczni stanowili od tego momentu mniejszość, chociaż wywalczyli sobie między innymi prawo do posługiwania się w urzędach językiem włoskim i niemieckim. Po zacieśnieniu współpracy Włoch z krajami Unii Europejskiej podział ten stał się mniej widoczny, a nieznaczne różnice mogą zauważyć jedynie turyści zamawiający w restauracjach potrawy pochodzące z północy.

Stolicą Południowego Tyrolu jest Bolzano – miasto usytuowane u zbiegu rzek Talvera i Isarco było przed wiekami punktem targowym i przystankiem na szlakach handlowych wiodących przez dolinę. Turyści przybywający w niezwykłą okolicę mogą zauważyć wpływy Habsburgów, w ich rękach osada znajdowała się od XIV w. oraz Bawarczyków sprawujących nad nią pieczę na przełomie XVIII i XIX w. Po wojnach napoleońskich Bolzano znowu przypadło Austrii, w której granicach zostało do I wojny światowej. Późniejszy los stolicy wyglądał tak samo jak całego regionu, a rozwój turystyczny sprawił, że miasto stało się doskonałym miejscem do wypoczynku i bazą wypadową dla turystów udających się na narty i górskie wyprawy. W restauracjach królują niemieckie potrawy, do wielu z nich można zaglądnąć podczas spaceru po Piazza Walther – głównej ulicy pełnej kawiarni i ogródków piwnych zgromadzonych wokół posągu trubadura Walthera von der Vogelweide. Na skraju centralnego placu można podziwiać odrestaurowaną XIV-wieczną katedrę, natomiast ciekawostką malarską są zachowane w niej freski ze szkoły Giotta w Chiesa dei Domenicani. W miejscowym Muzeum Archeologicznym koniecznie trzeba zobaczyć „człowieka z lodu” zwanego Otzim – sławną mumię mężczyzny z epoki brązu znalezioną w Alpach Oetztalskich. Niemiecka dzielnica miasta kończy się przy Piazza della Vittoria, gdzie króluje już włoskie jedzenie i nieco inny klimat. Przyjemną atrakcją turystyczną regionu jest natomiast Strada di Vino – winny szlak łączący niezwykłą podróż z degustacją potraw i win, która powinna zainteresować znawców zacnych trunków.

Najważniejsze tereny narciarsko-snowboardowe:

Dolina Val Gardena – bardzo duży i tłumnie odwiedzany przez turystów teren sportów zimowych we włoskich Dolomitach. Wspaniały wypoczynek zapewniają główne kurorty takie jak wspaniałe Alpe di Siusi, Selve Gardena-Wolkenstein z najbardziej turystycznym charakterem, gdzie z licznych hoteli można wyjechać wprost na stoki, Santa Cristina pozostająca cały czas kameralną, górską wioską i Ortisei uchodzące za stolicę kulturalną tego mini-regionu. Niespożytą energię narciarze mogą wyładować na wielu kilometrach tras o różnym stopniu trudności, działa tam kilkadziesiąt nowoczesnych wyciągów różnego typu, narciarze biegowi mają swoje malownicze tereny z rewelacyjnie przygotowanymi trasami, a snowboardziści mogą się wyszaleć w licznych snowparkach położonych przy wyciągach. Na terenach doliny rozgrywane są mistrzostwa świata w konkurencjach szybkościowych, co znacznie podnosi rangę tego wspaniałego terenu narciarskiego i przyciąga amatorów mocnych wrażeń. Pomiędzy kurortami kursują bezpłatne skibusy oraz „Gardena Ronda Express” –  ponad kilometrowa podziemna kolejka znacznie ułatwiająca przemieszczanie, będąca jednocześnie atrakcją okolicy. W większości ośrodków życie ułatwia skipass Dolomiti Superski obowiązujący na kilkuset różnych wyciągach i setkach kilometrów tras malowniczo rozpościerających się w Dolomitach. Wielu zapaleńców przyjeżdża do doliny Van Gardena, żeby sprawdzić jak działa Sella Ronda – słynna karuzela narciarska będąca żelaznym punktem pobytu w Dolomitach. Życie nocne w kurortach jest nad wyraz ożywione dzięki restauracjom, barom i pubom, wolny czas można także spędzić na siłowniach, basenach, kortach tenisowych, sztucznych lodowiskach, wspinaczce po zamarzniętych wodospadach czy lotach na paralotni. Jeżeli ktoś woli zwiedzać okolicę może zajrzeć do muzeum w Ortisei, zobaczyć zamek Castello dei Conti Wolkenstein lub malowniczo położony zamek Castel Gardena.

Kronplatz – jeden z najważniejszych terenów narciarskich rozpościerający się na stokach bezdrzewnego szczytu Plan de Corones, zadziwia gęstą siecią nowoczesnych wyciągów i wspaniale przygotowanych tras, z których zadowoleni będą wszyscy bez wyjątku. Nartostrady są dobrze nasłonecznione i szerokie, narciarze mogą szusować po wielu kilometrach nartostrad o różnym stopniu trudności obsługiwanych przez kilkadziesiąt wyciągów o bardzo szybkiej przepustowości, z których można jednocześnie podziwiać wspaniałe widoki na Alpy Zillertalskie i Dolomity. Wszystkie szlaki są sztucznie naśnieżane, dzięki czemu są w świetnym stanie przez cały sezon. W większości ośrodków życie ułatwia skipass Dolomiti Superski obowiązujący na kilkuset różnych wyciągach i setkach kilometrów tras malowniczo położonych w Dolomitach oraz bezpłatne skibusy rozwożące narciarzy i snowboardzistów do wymarzonych miejsc. Trasy biegowe mają kilkaset długości, więc miłośnicy tej odmiany nart będą mieli co robić, podobnie jak snowboardziści, którzy mają do dyspozycji szerokie zjazdy o wszystkich stopniach trudności. Na przekąskę warto zatrzymać się w widokowej restauracji na Plan de Corones, a wolny czas spędzić na torach saneczkowych, curlingu, jeździe na łyżwach, krytych pływalniach lub przemierzając świetnie przygotowane szlaki do turystyki pieszej; dużo atrakcji przygotowano także dla najmłodszych w postaci szkółek i specjalnych placów zabaw. Najważniejsze kurorty z rewelacyjnie przygotowaną bazą hotelową i infrastrukturą turystyczną to: Brunico, Valdaora, San Vigilio di Marebbe, Risconi, Percha, Langega i San Lorenzo di Sebato.

Alta Badia – znany chyba wszystkim miłośnikom sportów zimowych ośrodek położony w samym sercu największego na świecie kompleksu narciarskiego Dolomiti Superski, z którego można wyruszać na podbój alpejskich szlaków. Wybornych narciarzy przyciąga w niezwykłe miejsce słynna Pista Bellunese – 10 kilometrowa trasa prowadząca na Marmoladę – najwyższy szczyt Dolomitów. Trasy zjazdowe rozłożone na różnych wysokościach mają wszystkie stopnie trudności, jest ich ponad 100 km, obsługuje je kilkadziesiąt nowoczesnych wyciągów. Trasy połączone są z największą w Europie słynną karuzelą narciarską Sella Ronda, w większości ośrodków życie ułatwia skipass Dolomiti Superski obowiązujący na kilkuset różnych wyciągach i setkach kilometrów tras malowniczo rozpościerających się w Dolomitach oraz bezpłatne skibusy rozwożące narciarzy i snowboardzistów do wymarzonych miejsc. Najpopularniejsze kurorty to: Santa Croce, Lagazuoi, Val Stella Alpina, Corvara, Badia czy La Valle. Zaletą terenów narciarskich jest słoneczna pogoda, z której mogą korzystać narciarze biegowi i snowboardziści. Swoich sił można spróbować w helicopter skiing, paralotniach, na torach saneczkowych i zimowych szlakach wędrownych. Pobyt w luksusowych hotelach z pewnością umili nietypowa kuchnia ladyńska oraz wspaniała zabawa związana z hay-sledge competitions – zawodami narciarskimi nawiązującymi do początku XX w. Pasjonaci historii dodatkowo mogą wybrać się na Szlak I Wojny Światowej – wymagającą trasę symbolizującą toczone w tym rejonie walki.

Merano – w tym miejscu można powiązać uprawianie sportów zimowych z lekkim kurażem zdrowia, gdyż kurort słynie z niezwykłego klimatu subtropikalnego i leczniczych właściwości wód termalnych. Miejsce jest też niezwykle widokowe – kotlina osłonięta górami masywu Tessa zadziwia turystów bujną roślinnością śródziemnomorską rosnącą w licznych parkach i ogrodach. Narciarze mają do dyspozycji kilkadziesiąt kilometrów tras o zróżnicowanej trudności obsługiwanych przez nowoczesne wyciągi. Tutaj można spróbować kuchni zarówno tyrolskiej jak i śródziemnomorskiej, a w wolnym czasie warto zajrzeć do muzeum kobiet. Gdy zmęczenie weźmie górę ukojenie gwarantują kąpiele błotne, hydroterapia, gabinety do masażu i inhalacji przywracające do zdrowia nawet największych maruderów. Amatorzy mocnych wrażeń mogą spróbować swoich sił latając na paralotniach lub wspinając się po ściankach wspinaczkowych, melomani natomiast mogą skorzystać z bogatej oferty kulturalnej. Merano zasłynęło swojego czasu jako najlepszy ośrodek rodzinny w Europie, więc warto zwrócić uwagę na taki aspekt wypoczynku.

Val Senales – malowniczo położona dolina u stóp lodowca Hochjoch z możliwością szusowania przez cały rok oraz z pięknymi wioskami charakteryzującymi się tradycyjną zabudową, w którą nowoczesność nie ingerowała zbyt mocno. Najważniejsze kurorty okolicy to: Maso Corto, Madonna di Senales, Monte Santa Catarina, Vernago i Certosa. Z nowoczesnych wyciągów o dużej przepustowości będą zadowoleni narciarze pragnący jak najszybciej dostać się na kilkadziesiąt kilometrów różnorodnych tras. Kilkukilometrowe pętle dostępne są także dla narciarzy biegowych, którzy w pięknych okolicznościach przyrody mogą doskonalić swoje umiejętności, na lodowcu mogą także wyszaleć się snowboardziści w przygotowanych snowparkach ze sztucznym oświetleniem. W kurortach nie brakuje restauracji i barów z tradycyjnymi potrawami, wypoczywać można również na basenach i w saunach, a dla niestrudzonych turystów przygotowano paragliding i wspaniałe trasy do pieszej wędrówki po górach. Ciekawym wydarzeniem kulturalnym są natomiast „Polskie dni w Maso Corto” promujące uprawianie narciarstwa przez cały rok, połączone z koncertami, na których nie brakuje wypoczywających Polaków.

Valle Isarco – jeszcze jeden teren narciarski, którego nie trzeba reklamować, ze wspaniałymi kurortami w Brixen, Meransen i Vals skupiającymi się wśród kilkudziesięciu kilometrów tras narciarskich o różnym stopniu trudności z siecią nowoczesnych wyciągów oraz malowniczym położeniem wokół szczytu Monte Plose. W dolinie Isarco obowiązuje jeden karnet, ale honorowane są także skipassy Dolomiti Superski i SkiRama. Narciarze będą zadowoleni z najbardziej nasłonecznionego miejsca w Południowym Tyrolu jakim jest płaskowyż Gitschberg. Większość świetnych hoteli ulokowano przy samych wyciągach, sporo jest też tras dla nowicjuszy, więc miejsce to upodobały sobie rodziny z małymi dziećmi szlifujące narciarskie umiejętności. Wielu turystów przyjeżdża do tego malowniczego zakątka, żeby wypoczywać w niezwykłej atmosferze, a także dla imponującej platformy widokowej na szczycie Gitschbergu, z której można podziwiać ponad 500 górskich wierzchołków.

Świętowanie życia to we Włoszech nic innego jak spożywanie posiłków i picie zacnych trunków. O włoskiej kuchni mówi się, że jest jedną z najlepszych kuchni na świecie, stąd jej wielka popularność w wielu krajach, gdzie lokale z włoskim jedzeniem można spotkać praktycznie na każdym rogu ulicy, a włoskie nazwy własne nie są już tak obce i na dobre zadomowiły się w powszechnym słownictwie. Spaghetti, pizza, ravioli czy lasagna to potrawy, które na stałe zagościły też na stole niejednego domu. Nie tylko takie menu jest domeną wyśmienitej kuchni, w której dominują świeże owoce, zioła, ryby i jarzyny stosowane od wieków przez włoskich kucharzy należące do zdrowej diety, której nie zaszkodzi nawet mały dodatek oliwy.

Kuchnia włoska to również wpływy innych kuchni pozostawiające swój ślad dzięki bogatej historii, wyraźnie dominują wpływy francuskie, austriackie czy greckie, chociaż wielu Włochów uważa, że właśnie domowe jedzenie jest tym najbardziej wartościowym.

Włosi mają silnie zakorzenione tradycje kulinarne, przez co spożywanie posiłków jest prawdziwym, często bardzo długim, ale jakże smakowitym rytuałem. Obowiązkowe śniadanie prima calzione nie może obejść się bez cappuccino oraz brioche lub cornetto – miękkiej bułki francuskiej nadziewanej dżemem, kremem czy czekoladą, taki posiłek można spokojnie skonsumować stojąc przy barowej ladzie. Jeżeli ktoś zgłodnieje od razu sięga po panini – wielkie kanapki składające się z bagietki przełożonej kiełbasą, serem i różnorodnymi dodatkami, w zależności od gustu. Bary z takimi kanapkami zwane paninoteca to standardowy obrazek większych miast, zamawia się zwykle tramezzini – gotowe kanapki z białego chleba z różnymi dodatkami lub gorące toste z serem lub szynką i pomidorem. Przed południem najlepiej zamówić coś na wynos w barze tavola calda, wszędzie można też kupić pojedyncze kawałki pizzy. Zapiekanki focacce obłożone serem lub pomidorem ze szpinakiem, wątróbką lub mięsem spotykane są na targach, tak samo jak popularne suppli – zapiekane kule ryżu wypełnione farszem mięsnym.

Obiad – pranzo – zazwyczaj zaczyna się od antipasto – przystawki (mogą nią być surowa szynka prosciutto, gotowana cotto lub wędzona crudo z serem mozzarella) po której następuje kulinarna celebracja zupy, risotto lub dania z makaronem zwanych ogólnie il primo, następnie ryba lub mięso, ser, świeże owoce, czyli il secondo i na koniec kawa. Pochłonięcie wszystkich dań zalecane jest wyłącznie turystom z nadmiernym apetytem.

Contorni – sałatki lub warzywa można zamawiać i spożywać osobno, w każdej restauracji można dostać też makaron z sosem pomidorowym – pomodoro lub mięsnym – al ragu, różne pasty, spaghetti z sosem bolońskim lub napoli, risotto czy też tortelini – pierożki z nadzieniem mięsnym lub serowym.

Przebywając na wczasach we Włoszech nie wypada przejść obojętnie obok lodów włoskich – gelato – cieszących się popularnością nie tylko w tym kraju. Lody w wafelku – un cono – można kupić dosłownie wszędzie, a najlepsze gelaterie przyciągają tłumy smakoszy tego cudownego i orzeźwiającego daru niebios. Raj dla podniebienia najlepiej testować w lodziarniach wyrabiających lody na miejscu, zwanych Produzione Propria.

Niezwykle smaczne są chleby wyrabiane w małych piekarniach, Włosi sceptycznie podchodzą do masowych wyrobów artykułów spożywczych, dlatego ich kuchnia ma tak wysublimowany smak, niemniej sery takie jak Bel Paese, Gorgonzola czy Taleggio produkowane są już przez większych producentów.

Cokolwiek nie mówić o pizzy we Włoszech, skąd się wywodzi, smakuje wyjątkowo, inaczej niż w innych krajach szczycących się jej podawaniem. Pieczona w piecach opalanych drewnem – forno a legna – podawana jest w sposób tradycyjny, na cienkim cieście bez zbędnych udziwnień, które weszły do mody, gdy to smakowite danie stało się powszechne. Pizzerie mogą mieć różny charakter, ale w tych najprawdziwszych można kupić wyłącznie pizzę, napoje i piwo. Obecnie żaden Włoch nie byłby w stanie zliczyć ile gatunków pizzy może zaoferować przeciętna restauracja.

Stołować można się także w „spaghetteriach” oferujących proste dania mączne i makarony spaghetti najwyższej klasy z całym wachlarzem sosów lub w „osteriach” – specjalizujących się w domowych kulinariach restauracjo-pubach.

Spacerując po włoskich ulicach bardzo często można poczuć aromat świeżo parzonej kawy. Humor można poprawić sobie espresso, caffe lungo – z większą ilością wody, Americano – z domieszką alkoholu, macchiato – podawaną z małą ilością mleka lub caffe late – przypominającą polską białą kawę.

Za Alla spina – piwo z beczki – mogą zabrać się wszyscy miłośnicy tego wspaniałego napoju; popularne piwa to Moretti, Peroni i Dreher, natomiast wódka grappa to mocniejszy trunek pochodzący z Bassano di Grappa w Wenecji Euganejskiej, a za najlepsze włoskie brandy uchodzi Stock. Także wina mają swoje wzmocnione wersje w postaci Martini, Cinzano czy Campari, natomiast po obiedzie dobrze smakuje gorzki drink Amaro lub Amaretto – słodszy z intensywnym smakiem migdałów. Ciekawym doświadczeniem może być skosztowanie gęstej, podpalanej, słodkiej, anyżowej mieszanki z ziarnkiem kawy – Sambuki, w każdym barze można zamówić też Strega – żółty, słodki likier o ziołowo-szafranowym smaku. Włosi popisują się także szerokim wachlarzem win, najlepiej smakują Soaves, Valpolicella i Chianti, w końcu włoskie wina zmieniają każdy posiłek i spotkanie rodzinne w przyjemne wydarzenie towarzyskie. We Włoszech ze względu na klimat uprawia się najwięcej odmian winorośli i produkuje najwięcej wina, niż w jakimkolwiek innym kraju. Każdy region ma swoje specyfiki, głębią smaku wyróżniają się Recioto Amarone i Recioto Amabile robione z suszonych winogron, czołowi producenci to Allegrini, Antinori, Clerico, Bruno Giacosa czy Angelo Gala. Warto zapamiętać takie słowa jak wino czerwone – rosso, białe – bianco i różowe – rose lub rosato, żeby później nie mieć problemu w restauracji z doborem ulubionego bukietu.

Istotne we włoskiej kuchni jest pewne rozróżnienie polegające na przykład na tym, że mieszkańcy północy jedzą pasta – makaron w kształcie wstążek, natomiast południowcy spożywają rurki. Północ słynie z makaronów zrobionych z jajek, często podawane są alla Bolognese – z klasycznym sosem, z chudą cielęciną i pomidorami, przyprawionym marchewką, selerem i prosciutto, natomiast klasyczny południowy makaron produkowany jest masowo i podawany z sosem napoletana, na bazie wieprzowiny. Takich podziałów jest wiele i można je zauważyć w różnych odmianach regionalnych, których we Włoszech nie brakuje.

W Południowym Tyrolu można zajadać się specjałami bardziej niemieckimi niż włoskimi. W menu pojawiają się knedle – knodel z gulaszem, kiełbaski z sosem chrzanowym – salsa al cren, kiszona kapusta – sauerkraut, a na deser warto skusić się „małokalorycznym” ciastem z jabłkami – apfelstrudel czy tortem Sachera. Narciarzom niezwykle smakuje oryginalna potrawa gnocchi – kluski ziemniaczane z serem ricotta, wśród energetycznych przekąsek nie może zabraknąć pożywnego tyrolskiego bekonu. Najlepiej smakują takie wina jak lekkie i klarowne Pinot Grigio, na terenach niemieckojęzycznych pija się Teroldego i Schiava bardziej znane jako Vernatsch. Pełen owocowy smak mają jasnoczerwone Kalterersee lub St Magdalene, natomiast wśród mocniejszych win Lagrein koneserzy doceniają Lagrein Dunkel i Kretzer pochodzące z winnic Gries koło Bolzano. Jeżeli ktoś nie przepada za winem, a chce poczuć magię gór za pośrednictwem alkoholu z powodzeniem może sięgnąć po Peroni Nastro Azzurro – znane włoskie piwo produkowane w Toll.

Włochy można scharakteryzować krótko: pizza, telewizja, fiat i piłka nożna, natomiast typowego Włocha rozpoznaje się po urodzie, krzykliwości, gadatliwości i wiecznym uśmiechu. Współczesna Italia pełna jest kulturowych paradoksów, które bardzo często można zauważyć wypoczywając w tej zadziwiającej i pięknej krainie. Powszechnie uważa się, że Włochy to mieszanka zamieszkujących je wielkich rodzin ideologicznych, politycznych i zawodowych. Rodzina jest niezwykle ważna i każda dąży do swojej suwerenności, można to zauważyć w bezpośrednich kontaktach z tymi impulsywnymi, ale bardzo przemiłymi i pogodnymi ludźmi. System społeczny jest nieco urozmaicony, niemniej różnice są mało widoczne i polegają na przykład na tym, że marchesi, czyli markizowie są biznesmenami, niektóre klany liczą się w bankowości, a inne rodziny odnoszą sukcesy w produkcji wina. Są też klasy średnie, czyli borghesi i contadini – rolnicy, którzy także tworzą rozpoznawalne grupy. Wszystkich łączy jednak narodowe motto: fatta la legge, trovato l'inganno – czyli po uchwaleniu prawa znajdzie się sposób, aby je obejść.

Włosi mają jeszcze jedną cechę, są niezwykle dumni ze swej bogatej historii i kultury, gdyż mają więcej zabytków niż w jakimkolwiek innym kraju wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, przez co Półwysep Apeniński jest tak tłumnie odwiedzany przez turystów. Dużą rolę w życiu religijnym odgrywa Watykan, a celebrowanie katolickich sakramentów począwszy od chrztu, przez Pierwszą Komunię, obrzędy zaślubin po pogrzeb jest we Włoszech nadal widoczne. Największe uroczystości odbywają się podczas Wielkanocy, kiedy liczne procesje przemierzają ulice miast, Bożego Narodzenia i dnia Wszystkich Świętych. Silne jest także poczucie przynależności do rodziny, miasta i przede wszystkim klubu piłkarskiego czy też własnego domu, można to zauważyć podczas bezpośredniej rozmowy z tymi przemiłymi ludźmi.

Dobrem narodowym, z którego słyną Włochy jest piłka nożna obecna w każdej sferze życia publicznego i społecznego. Narodowość jest pojęciem abstrakcyjnym, ale kiedy pojawia się football lub kuchnia, to już w grę wchodzi umiłowanie do własnego miasta i tradycji. Nazwy włoskich klubów piłkarskich zna chyba każdy niezależnie od tego czy interesuje się footballem, czy nie. Rywalizacja w tej dziedzinie podobna jest do innej „obsesji” narodowej czyli opery i bardzo często ma uwarunkowania regionalne, które łatwo można zauważyć przemieszczając się z północy na południe. Najważniejsza jest miłość do różnego rodzaju widowisk, pokazów i rytuałów, niezależnie w którym miejscu Włoch mają one miejsce, dzięki temu podkreślana jest wartość życia towarzyskiego, prostoty i przyjemności.

Każdy turysta odwiedzający Włochy musi przekonać się czym jest passeggiata, czyli rytuał wieczornego spaceru, randki z pogawędką, flirtem lub nawet plotkowaniem między znajomymi. Na ulicach włoskich miast często można spotkać grupki nie tylko młodych ludzi oddających się esencji włoskiej towarzyskości. Z Włoch wywodzą się właśnie Święto Zakochanych – Walentynki, znane już w starożytności.

We Włoszech do osób młodszych lub rówieśników na powitanie i pożegnanie wystarczy powiedzieć ciao – cześć, natomiast do osób starszych piacere – coś na zasadzie „miło cię spotkać”, buongiorno – dzień dobry lub buonasera – dobry wieczór. Na pożegnanie wystarczy rzucić arrivederci – do widzenia. Po Włochach już po pierwszym kontakcie widać, że są przyjaźnie nastawieni, gdyż żywiołowo padają sobie w ramiona i przyjaźnie się całują. Włosi uwielbiają także komplementy, więc dobrze jest im powiedzieć czasami coś miłego, choćby dotyczącego zdrowego stylu życia, urody lub dobrego wychowania.

Prawdziwym zwyczajem jest we Włoszech picie mezzo – półtoralitrowej karafki winą będącej uzupełnieniem do posiłków, w obyczajowości Włochów picie wina leży w tradycji, niemniej jednak zbyt nadmierne korzystanie z tego trunku nie leży w dobrym tonie.

Obiady zwykle jada się w restauracjach o nazwie trattoria lub po prostu ristorante. Warto pamiętać o rachunku – il conto i dokładnym sprawdzeniu jego listy, gdyż w wielu restauracjach od każdej osoby pobierana jest dodatkowa opłata za nakrycie coperto, a szczegółowy spis zamówionych dań można sprawdzić prosząc o ricevutę – szczegółowy rachunek. Oprócz coperto pobiera się też dodatkową opłatę za obsługę servizo i jeśli nie jest ona wliczona w rachunek przyjmuje się, że wynosi około 10% kwoty do zapłacenia.

Turyści wybierający się do Włoch powinni mieć na uwadze, że tak samo jak w Grecji czy Hiszpanii normalnością jest popołudniowa sjesta, kiedy zamykane są sklepy, urzędy i instytucje, na zatłoczonych zwykle ulicach pozostają pojedynczy ludzie, a wszyscy udają się na zasłużony wypoczynek lub bardzo często krótką drzemkę. Podobnie nie należy się dziwić, że dla Włochów najważniejszym wydarzeniem dnia w tym czasie może być spożywanie posiłków, kiedy wszyscy wybierają się na obiad i zostawiają miejsca pracy.

Zwiedzanie kościołów i innych zabytków nie jest mile widziane w koszulkach bez rękawów, krótkich spódniczkach i krótkich spodenkach, dlatego w niektórych świątyniach można dostać jakieś ubranie na wierzchnie okrycie ciała.

Jeżeli turysta chce skorzystać z taksówki powinien znaleźć jeden z postojów, gdyż we Włoszech nie zatrzymuje się taksówek na ulicach.

Włosi z północy kraju są bardziej powściągliwi od mieszkańców południa, niemniej chętnie odpowiadają na pytania, udzielają pomocy, zawsze też poświęcą czas, żeby opowiedzieć zbłąkanemu turyście o mało znanym fakcie z życia historycznej postaci lub przedstawić swoją opinię na jej temat.

„Bella figura” – piękna sylwetka to domena Włochów czynnie uprawiających sporty, dbających o doskonałą infrastrukturę turystyczną i sportową. We Włoszech można aktywnie wypoczywać na kilka sposobów. Ze względu na bliskie położenie Alp wśród turystów niezwykle popularne są sporty zimowe, chociaż piękne krajobrazy można podziwiać zarówno zimą, jak i latem. Doskonale przygotowane trasy narciarskie dostępne są przy wszystkich liczących się kurortach zimowych, obsługują je sprawnie działające systemy wyciągów i gondoli pozwalające turystom na naprawdę aktywny wypoczynek, a nie czekanie w długich kolejkach. Wiele wyciągów i gondoli prowadzi na szczyty niezwykle malowniczymi trasami, bezpłatne skibusy rozwożą narciarzy i snowboardzistów po narciarskich terenach, a dogodne i przyjazne przemieszczanie się zapewnia doskonale rozwiązany system skipassów. Większość tras zjazdowych dysponuje wszystkimi stopniami trudności, w każdym kurorcie można nauczyć się jeździć na nartach, dla snowboardzistów przygotowano wiele szkółek oraz doskonałe rozwiązania do uprawiania tej dyscypliny w specjalnie wybudowanych snowparkach. Narciarze biegowi mają do dyspozycji wiele kilometrów niezwykle malowniczych tras, nie brakuje też innych form aktywnego wypoczynku związanych z zimą takich jak: śnieżny rafting, saneczkarstwo, hokej i kręgle na lodzie, curling, łyżwiarstwo, można też czynnie spędzać czas na krytych basenach, w saunach czy łaźniach parowych.

Wspaniałe położenie kurortów sprawia, że na nartach i snowboardzie można również jeździć w lecie, Południowy Tyrol dysponuje chociażby dostępem do lodowca Hochjoch lub innych lodowców położonych na terenie Austrii, gdzie obowiązują wspólne skipassy.

Południowy Tyrol przyciągają swoją ofertą aktywnego spędzania czasu także latem. Turyści lubiący przebywać na świeżym powietrzu mogą wybrać się na piesze wędrówki, jeździć rowerem, latać balonem i na paralotni, niezwykle popularne jest kajakarstwo, jazda konna i wspinaczka oraz spływy kajakowe po rwących rzekach, rafting i kanioning. Popularne są wycieczki piesze po Alpach, turyści mają przygotowanych wiele szlaków z doskonale zorganizowaną bazą noclegową.

Kiedy najlepiej lecieć do Południowego Tyrolu?
Ze względu na śródziemnomorski klimat Południowy Tyrol jest regionem, do którego można jechać o każdej porze roku w zależności od tego czy wybieramy się na narty, czy chcemy wypoczywać w letnim okresie. Sezon narciarski trwa od grudnia do kwietnia, warto jednak pamiętać że kurorty narciarski są czynne przez cały rok, a na lodowcach można jeździć na nartach i snowboardzie także w lecie. Najspokojniejsze miesiące na nartostradach są od kwietnia do czerwca i w listopadzie. W planowaniu podróży należy wziąć pod uwagę fakt, że w okresie Bożego Narodzenia i Nowego Roku kurorty przeżywają największe oblężenie. W okresie letnim najcieplejszymi miesiącami są czerwiec, lipiec i sierpień ze średnią temperaturą powietrza wynoszącą 23-25°C. Turyści miłujący górskie wędrówki na ciepłą i słoneczną pogodę mogą liczyć od połowy maja do początku września.

Jaka waluta obowiązuje we Włoszech i jakie są orientacyjne ceny?
We Włoszech obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce, zwłaszcza jeżeli chodzi o posiłki w restauracjach i ceny związane z infrastrukturą narciarską i turystyczną.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Południowym Tyrolu?
Włochy to skarbnica różnego rodzaju pamiątek, niezależnie w który region trafimy. W miejscowościach wypoczynkowych i kurortach jest wiele sklepów z pamiątkami, na pewno można w nich znaleźć ciekawe upominki.

Turyści często w małych sklepach i na bazarach szukają antyków i biżuterii, które można kupić taniej niż w stolicy Włoch. Popularnością cieszą się wyroby kulinarne, szczególnie sery takie jak mozzarella, parmezan, gorgonzola czy mascarpone, a także wyborne wina Chianti, Amarone czy Marsala – mogą to być pamiątki przeznaczone do konsumpcji lub dla celów dekoracyjnych w specjalnie przygotowanych butelkach. W każdym sklepie z pamiątkami można także znaleźć suweniry poświęcone największym klubom piłkarskim. Symboliczną pamiątką mogą być miniaturowe włoskie budowle lub miniaturki z papieskimi akcentami. W poszczególnych regionach specyficzne pamiątki przybierają postać masek, koronek, kolorowego szkła czy wyrobów ceramicznych. Turyści o zasobniejszych portfelach mogą pokusić się o wyroby takich marek jak Gucci, Prada czy Armani. Warto pamiętać, że sklepy we Włoszech ze względu na sjestę otwarte są w godzinach: 9:00-13:00 i 15:30/16:00-19:30/20:00.

Jaki czas obowiązuje we Włoszech?
We Włoszech obowiązuje taki sam czas jak u nas.

Jak poruszać się po Południowym Tyrolu?
Po Włoszech bardzo dobrze przemieszcza się za pośrednictwem świetnie rozwiniętej kolei obejmującej swoim zasięgiem cały kraj, poszczególne odcinki pokonuje się bardzo szybko. Dobre połączenia kolejowe funkcjonują też na trasach z głównymi miastami w Europie, obsługuje je m. in. pociąg Pendolino i Eurostar Italia. Komunikacja autobusowa jest natomiast wolniejsza i obsługuje krótsze trasy.

Włoskie autostrady są szybkie i płatne, chociaż zdarza się, że w okresie świąt i sezonie letnim mogą być zatłoczone. Kierowcy nie mają obowiązku posiadania międzynarodowego prawa jazdy, a polskie ubezpieczenia komunikacyjne są uznawane. Kierowcę i pasażerów obowiązuje zapięcie pasów, brak kamizelki odblaskowej skutkuje mandatem. Warto też pamiętać, że we Włoszech obowiązują ostre przepisy dotyczące parkowania i niedostosowanie się do nich grozi szybkim odholowaniem samochodu i wysokim mandatem.

W kurortach narciarskich połączenia między dolnymi stacjami wyciągów i hotelami zapewniają bezpłatne skibusy zsynchronizowane z godzinami startu i zamknięcia wyciągów. Kierowcy powinni mieć na uwadze górski charakter regionu i zaopatrzyć się wcześniej w łańcuchy śniegowe, gdyż w wielu miejscach są wymagane.

Jakie są ograniczenia celne we Włoszech?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić do 200 szt. papierosów, 400 szt. cygaretek, 200 szt. cygar, 1 kg. Tytoniu, 10 l spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa.

Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania z służby zdrowia we Włoszech?
W nagłych przypadkach turyści z Polski objęci są we Włoszech bezpłatną podstawową opieką medyczną. Opłaca się jednak wykupić polisę ubezpieczenia podróżnego, która w razie potrzeby umożliwi pokrycie kosztów bardziej zaawansowanego leczenia i transport medyczny. Jeżeli posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić. Przed wyjazdem za granicę dobrze jest jednak w oddziale wojewódzkiego NFZ złożyć wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest dowodem posiadania takiego ubezpieczenia.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane i nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, niemniej przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo.